Tìm hiểu về phép thử thị hiếu nằm trong bộ môn đánh giá cảm quan thực phẩm thuộc chuyên ngành Công Nghệ Thực Phẩm.
Phép thử thị hiếu là gì?
Phép thử thị hiếu là một phép thử đánh giá cảm quan thường được tiến hành ở cuối của quá trình phát triển sản phẩm hay cuối quá trình thay đổi một công thức nào đó trong một sản phẩm nhất định. Các kiểm định cảm quan thường được tiến hành trước các nghiên cứu thị trường (nghiên cứu mà các mẫu đánh giá không được che nhãn)
Các loại phép thử thị hiếu trong đánh giá cảm quan thực phẩm
Có 2 cách tiếp cận chính đối với phép thử thị hiếu là đo mức độ ưu tiên và mức độ chấp nhận của người tiêu dùng đối với sản phẩm là:
- Phép thử ưu tiên
- Phép thử đánh giá mức độ chấp nhận
Phép thử ưu tiên
Trong phép đo mức độ ưu tiên, người tiêu dùng đưa ra 1 lựa chọn duy nhất từ hai hay nhiều sản phẩm khác nhau. Phép thử ưu tiên thường được cho là nhạy cảm hơn hơn khi so sánh sự khác nhau giữa các sản phẩm. Phép thử ưu tiên thường được chia thành 3 loại:
- Phép thử so sánh ưu tiên bắt buộc: ở phép thử này người thử bắt buộc phải lựa chọn sự ưu tiên của mình giữa 2 hay nhiều sản phẩm khác nhau một cách trực tiếp. Chúng ta có thể sử dụng phép thử này để so sánh giữa nhiều sản phẩm có chất lượng hay vị thế ngang ngửa nhau trên thị trường nhằm tìm ra sản phẩm được người tiêu dùng ưu thích về 1 hoặc 2 hay nhiều tính chất khác nhau.
- Phép thử so sánh ưu tiên không bắt buộc: phép thử này dựa trên giả thiết người thử thử bắt buộc phải lựa chọn sự ưu tiên của mình nhưng lại không thể đưa ra quyết định cho một trong nhiều sản phẩm khác nhau. Ưu điểm của phép thử này là kết quả chứa lựa chọn “không ưu tiên” có thể hàm chứa trạng thái tâm lí người thử rất đáng giá trong vấn đề nghiên cứu tâm lí người tiêu dùng đối với sản phẩm. Bên cạnh đó cũng có nhược điểm là người thử có thể bỏ qua khả năng nhận biết về mức độ ưu tiên của sản phẩm và kết quả cho ra làm phức tạp việc phân tích số liệu
- Phép thử so hàng mức độ ưu tiên: trong phép thử này người thử được yêu cầu sắp xếp hai hay nhiều sản phẩm theo mức độ ưu tiên. Người thử không được xếp 2 loại sản phẩm vào cùng một vị trí trên thang sắp xếp thứ tự ưu tiên. Phép thử này chỉ có thể cho biết chiều hướng ưu tiên của người thử về một hoặc nhiều tính chất của sản phẩm, không cho biết được sự khac biệt tương ứng hoặc lượng hóa được sự khác biệt đó.
Phép thử đánh giá mức độ chấp nhận
Trong phương pháp đánh giá mức độ chấp nhận, người thử sẽ tiến hành đánh giá sản phẩm dựa trên sự yêu thích trên một thang đo nhất định.
Một số loại thang đo trong phép thử thị hiếu
Thang vừa đủ (thang JAR)
Là loại thang đo mức độ mong đợi của người tiêu dùng về một thuộc tính hay 1 tập hợp các thuộc tính trên sản phẩm. Thường được dùng để xác định mức độ hay khả năng tối ưu hóa của thuộc tính trong sản phẩm nhằm có những biện pháp để cải thiện tính chất đó
Thang đo sự phù hợp
Là một loại thang đo ước lượng sự phù hợp được sử dụng để đánh giá các ảnh hưởng của bối cảnh liên quan đến những câu hỏi trong bài đánh giá thị hiếu có thể tác động đến câu trả lời của người thử đối với mẫu thực phẩm.
Thang trao đổi
Là loại thang đo được phát triển cho vấn đề dự đoán thị hiếu người tiêu dùng trong việc phối hợp các loại thức ăn với nhau. Mục tiêu của thang đo này là có thể dự báo được mức độ yêu thích một cách tổng quát nhất về cách phối hợp các loại thực phẩm với nhau cùng với thông tin dinh dưỡng cua thực phẩm để cho ra một mô hình tối ứu nhằm cải thiện khẩu phần ăn cho cộng đồng.
Ngọc Anh – Science Việt Nam
Bài viết thuộc bản quyền của tác giả và ScienceVietnam
Vui lòng ghi rõ nguồn và để lại link gốc khi sao chép